Specyficzne trudności w uczeniu się między innymi: pisania, czytania, liczenia, nazwano dysleksją rozwojową. Wynikają one z pewnych zakłóceń rozwoju u dziecka czynności mowy, spostrzegania, pamięci (słuchowej i wzrokowej), ruchu czy koncentracji. Dysleksja rozwojowa nie jest wynikiem wolniejszego rozwoju umysłowego lub braku inteligencji.
Dziecko dyslektyczne – jak mu pomóc ? Przykładowy zestaw ćwiczeń przydatnych w pracy z dziećmi dyslektycznymi. Specyficzne trudności w uczeniu się między innymi: pisania, czytania, liczenia, nazwano dysleksją rozwojową. Wynikają one z pewnych zakłóceń rozwoju u dziecka czynności mowy, spostrzegania, pamięci (słuchowej i wzrokowej), ruchu czy koncentracji. Dysleksja rozwojowa nie jest wynikiem wolniejszego rozwoju umysłowego lub braku inteligencji. Dzieci dyslektyczne bardzo często osiągają świetne wyniki w testach inteligencji, a w odpowiedziach ustnych są czasami lepsze od dzieci bez dysleksji. Dysleksja nie jest chorobą, to zaburzenia uczenia się , nad którymi trzeba pracować za pomocą metod pedagogicznych.
Specjaliści wyróżniają następujące formy dysleksji rozwojowej:
- dysleksja – trudności w płynnym czytaniu i pisaniu
- dysgrafia – problemy z kaligrafią "brzydkie pismo" – zaburzenia rozwoju motoryki małej
- dysortografia – kłopoty z opanowaniem poprawnej pisowni, pomimo werbalnej znajomości zasad
- dyskalkulia – trudności w uczeniu się matematyki
- hiperdysleksja – trudności w czytaniu ze zrozumieniem
Nie ma właściwie jednoznacznych kryteriów określających dysleksję, często zdarza się, że osoby mające dysleksję nie są tego świadome. Z roku na rok kłopoty w szkole pogłębiają się, nauka staje się bardziej uciążliwa, a do trudności w czytaniu i pisaniu dochodzą zaburzenia emocjonalne.
Aby złagodzić objawy dysleksji i zapobiec stopniowo narastającej u dziecka niechęci do szkoły należy prowadzić z uczniami zajęcia terapeutyczne oraz uświadomić rodzicom jak ważne jest wspieranie ich własnych pociech w ćwiczeniach. Najlepsze byłoby codzienne prowadzenie ćwiczeń urozmaiconych elementami zabawy.
Ćwiczenia i zabawy usprawniające analizę i syntezę słuchową:
- rozpoznawanie dźwięków
- zabawa w nasłuchiwanie
- segregowanie obrazków wg podanej głoski; na początku, na końcu wyrazu
- wybrzmiewanie głosek w podanych słowach
- dzielenie słów na sylaby za pomocą klaskania
- tworzenie rymów np. : bułka – półka
- tworzenie nowych wyrazów przez dodanie głoski np. : tok – stok
- liczenie przez dziecko, w wypowiedzianym przez nauczyciela zdaniu, wyrazów
- mówimy sylaby, dziecko mówi jakie tworzą słowo
- mówimy grupę sylab, dziecko ma powiedzieć jakie sylaby się powtarzają np.: ma ba da ma fa na ta ma
- uczenie się na pamięć krótkich piosenek i wierszyków, potem pór roku, dni tygodnia, itd.
- odróżnianie z zamkniętymi oczami różnych szumów, trzasków, dźwięków
- wystukiwanie rytmu przez powtórzenie
- czytanie dziecku książeczek, opowiadanie historyjek
Ćwiczenia usprawniające percepcje wzrokową:
- wszelkiego rodzaju układanki
- wyodrębnianie różnic między obrazkami
- rysowanie konturów wg podanego wzoru
- układanie wzorów z figur geometrycznych
- wypełnianie konturów
- uzupełnianie niekompletnych figur
- rozpoznawanie figur i ich nazywanie
- przerysowywanie liter przez kalkę techniczną
- wyszukiwanie takich samych liter i ich segregowanie
- wyszukiwanie takich samych liter i sylab
- wyszukiwanie takich samych wyrazów i ich odpoznawanie w tekście
- układanie rozsypanek wyrazowych
Ćwiczenia usprawniające motorykę dłoni:
- ćwiczenia rozmachowe – "rysowanie" w powietrzu, w piasku dużych kształtów
- lepienie z plasteliny, wydzieranki, wycinanki
- oburęczne malowanie dużych kształtów
- ugniatanie kul i małych kulek z gazet, bibułki
- ugniatanie w dłoniach małych gumowych piłeczek
- naśladowanie gry na fortepianie, jedną rękę i obiema rękami
- ćwiczenia palców – otwieranie, zamykanie dłoni
- masowanie dłoni, ramion, zacieranie dłoni
- przed pisaniem, moczenie dłoni w ciepłej wodzie
- korzystanie z nakładek na ołówki, długopisy
- kolorowanie płaszczyzn w książeczkach z obrazkami
- kalkowanie
- pisanie po śladzie
- pisanie ciągu liter bez oderwania ręki, rysowanie "leniwej" ósemki
Ćwiczenia kształtujące prawidłową orientacje przestrzenną:
- utrwalanie różnicowania prawej i lewej strony ciała
- układanie przedmiotów w różnych miejscach w stosunku np. do stołu
- rysowanie na kartce pionowych i poziomych linii, układanie przez dziecko np. kolorowych kółek zgodnie z poleceniami
- rysowanie figur pod dyktando
- odtwarzanie z pamięci uprzednio zaobserwowanych elementów wzrokowych oraz stosunków przestrzennych, które między nimi zachodziły
- rysowanie oburącz (serce, jabłko, dom, drzewo) na kartce papieru, w powietrzu lub na tablicy
- odtwarzanie dwu i trójwymiarowych układów przestrzennych na podstawie modeli
- układanie zapałek na kartonie wg wzoru
- układanie bardziej złożonych konstrukcji z klocków
Ćwiczenia usprawniające na podstawie programu V. Sherbone:
- nawiązanie kontaktu emocjonalnego i koncentracji wzrokowej
- rozwijanie poczucia zaufania u dorosłych i bezpieczeństwa u dzieci
- nauka współdziałania i partnerstwa
- poznawanie schematu ciała i orientacji w przestrzeni
- nauka opanowywania lęku i emocji
- rozwijanie siły i sprawności fizycznej
- nauka rozluźniania się (umiejętnego stosowania relaksu)
- rozwijanie samodzielności ruchu, organizacji bezpiecznej zabawy
- rozwijanie wyobraźni i naśladownictwa w zabawach
Większość powyższych ćwiczeń należy uznać za wspomagające. Same w sobie nie usuną kłopotów w czytaniu i pisaniu, ale wspierają pracę nad nimi. Nadają się tez jako urozmaicenie trudnych i monotonnych ćwiczeń w czytaniu i pisaniu, które muszą być opracowane indywidualnie w zależności od występujących zaburzeń i dysfunkcji, zgodnie z zaleceniami psychologa i nauczyciela.
Literatura:
Dąbrowska M. Moje dziecko jest dyslektykiem
Zakrzewska B. Trudności w czytaniu i pisaniu
Baran J. Terapia zabawą
Cieszyńska J. Nauka czytania krok po kroku czyli jak przeciwdziałać dysleksji
Opracowała: Eliza Pańko